ORZ

Ryzyko zawodowe. Jednym z kluczowych celów prowadzonej przez PIP kampanii Ocena ryzyka zawodowego jest zainicjowanie procesu zmiany podejścia pracodawców (szczególnie z małych przedsiębiorstw) do oceny ryzyka – chodzi o jej „demitologizację”, czyli przekonanie pracodawców, że nie jest to narzędzie trudne, że prawidłowe przeprowadzenie oceny ryzyka leży w ich interesie …… źródło:  pip.gov.pl

1. Co to jest ryzyko zawodowe ?  ryzyko zawodowe

Pod pojęciem ryzyko zawodowe kryje się szereg zagrożeń oraz prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń podczas wykonywania zwykłych czynności powierzonych pracownikowi przez pracodawcę.  Zdarzenia te prowadzić mogą do powstania wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Obydwa te pojęcia wypadku przy pracy i choroby zawodowej są niepożądane zarówno przez pracownika jak i pracodawcę, dlatego też zostały wprowadzone zapisy w Kodeksie Pracy obligujące każdego pracodawcę do oceniania, dokumentowania, oraz zaznajamiania pracowników z ryzykiem zawodowym na jego stanowisku pracy. Podczas dokonywania oceny ryzyka zawodowego ważnym elementem jest uwzględnienie wszystkich czynników środowiska pracy oraz sposobów wykonywania tych prac.

2. Obowiązki pracodawcy wynikające z przepisów prawa pracy. ryzyko zawodowe

  • ocena i dokumentowanie  ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną
  • pracą oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko (art. 226 pkt 1);
  • informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami (art. 226 pkt 2);
  • konsultowania z pracownikami lub przedstawicielami pracowników wszystkich działań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. ryzyko zawodowe
  • informowania pracowników o możliwych zagrożeniach dla życia i zdrowia na stanowisku pracy, oraz o zasadach postępowania w procesach pracy. ryzyko zawodowe
  • w przypadku stwierdzenia wystąpienia zagrożeń ważnym elementem jest opracowanie procesu naprawczego stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy.

 

Zagrożenia biologiczne ryzyko zawodowe

1. Szkodliwe czynniki biologiczne (zwane także czynnikami biologicznymi) – definicja według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. (Dz.U. Nr 81, poz. 716):

Szkodliwe czynniki biologiczne obejmują:

§  drobnoustroje komórkowe (bakterie, grzyby, pierwotniaki),

§  pasożyty wewnętrzne człowieka,

§  jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego (wirusy, wiroidy),

§  zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe,

§  priony.

Czynniki te mogą być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia.

2. Kryteria klasyfikacji

§  możliwość wywołania chorób u człowieka,

§  zagrożenia dla pracowników jakie te choroby wywołują,

§  rozprzestrzenianie się (lub nie) choroby wśród populacji,

§  możliwości profilaktyki lub leczenia.

3. Grupy zagrożenia szkodliwych czynników biologicznych

Szkodliwe czynniki biologiczne zaklasyfikowano do 4 grup zagrożenia, zgodnie z poziomem ryzyka zakażenia.

Grupa zagrożenia 1 ryzyko zawodowe

Czynniki biologiczne, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne.

Grupa zagrożenia 2 ryzyko zawodowe

Czynniki biologiczne, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.

Grupa zagrożenia 3 ryzyko zawodowe

Czynniki biologiczne, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.

Grupa 3** – do tej grupy należą czynniki biologiczne, które stanowią ograniczone ryzyko zakażenia dla pracowników, ponieważ nie są zazwyczaj przenoszone drogą powietrzną.

Grupa zagrożenia 4 ryzyko zawodowe

Czynniki biologiczne, które wywołują u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj nie istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.

Oznaczenia „A”, „T”, „V”, „D”

Wykaz czynników biologicznych zawiera oddzielne wskazania w przypadkach, gdy prawdopodobne jest wywoływanie przez czynniki biologiczne reakcji alergicznych (A) lub toksycznych (T), gdy dostępna jest skuteczna szczepionka (V) lub gdy wskazane jest przechowywanie listy narażonych pracowników przez okres dłuższy niż 10 lat (D).

 

Zagrożenia chemiczne ryzyko zawodowe

1. Zagrożenia czynnikami chemicznymi

Czynniki chemiczne na stanowisku pracy  to substancje o działaniu:

toksycznym,

drażniącym,

uczulającym,

rakotwórczym.

Toksyczne substancje chemiczne występują w warsztacie samochodowym w postaci par, gazów, mgieł, dymów lub pyłów. Intensywność ich występowania jest uzależniona od zakresu prac, jakie prowadzi dany warsztat. Szczególnie duża jest przy pracach spawalniczych, gdzie występują tlenki azotu, tlenki węgla, związki metali itp., oraz przy pracach lakierniczych, podczas których wydzielają się węglowodory, estry i sole kwasów organicznych, alkohole, ketony, toluen, ksylen i wiele innych szkodliwych substancji.

2. Działanie związków chemicznych ryzyko zawodowe

Działanie na organizm mechanika samochodowego chemicznych trucizn przemysłowych zależy od szeregu czynników. Zasadnicze znaczenie ma przede wszystkim rodzaj trucizny i jej toksyczność, dawka i czas działania, stan trucizny, sposób i drogi wprowadzenia do ustroju oraz stan samego ustroju. Toksyczność różnych związków chemicznych, stosowanych w warsztatach samochodowych, jest bardzo różna. Zależy ona przede wszystkim od stopnia powinowactwa danego związku do tkanek i narządów ustroju oraz sposobu działania na organizm. Pod tym względem rozróżniamy trucizny, które wykazują działania drażniące, powodują głód tlenowy ( działania duszące), wykazują działanie narkotyczne oraz trucizny o działaniu mieszanym.

2.1. Działanie drażniące ryzyko zawodowe

Działanie drażniące mają na organizm mają przede wszystkim trucizny w postaci gazowej, głównie takie gazy, jak amoniak, dwutlenek siarki – działające głównie na górne drogi oddechowe, chlor, fluor działają głównie na drogi oddechowe, jak i na tkankę płucną, oraz takie gaz, jak fosgen i tlenek azotu – działającego przede wszystkim na tkankę płucną i prowadzące do obrzęku płuc. Wszystkie te gazy działają również drażniąco na spojówki. Powodują one zmiany zapalne bezpośrednio w miejscu zadziałania oraz zmiany wtórne w postaci samozakażenia florą bakteryjną.

2.2. Działanie duszące ryzyko zawodowe

Działanie duszące albo głód tlenowy może powstawać na skutek zablokowania przez truciznę przenoszenia tleny z płuc do tkanek, zablokowania lub zniszczenia enzymów oddechowych w tkankach i komórkach, bądź na skutek porażenia ośrodka oddechowego w mózgu. Działanie takie wykazuje np.: znana powszechnie trucizna – tlenek węgla oraz tlenki azotu, dwutlenek węgla w większych stężeniach, anilina, nitrobenzen, cyjanowodór, siarkowodór.

2.3. Działanie narkotyczne ryzyko zawodowe

Działanie narkotyczne wykazują tzw. trucizny działające na układ nerwowy, np.: dwusiarczek węgla, szereg związków pochodnych benzenu i inne. Do tej grupy zalicza się również alkohole. Istotne znaczenie ma dawka trucizny. Zależnie od dawki rozróżniamy zatrucia ostre, podostre i przewlekłe.

2.4. Zatrucia ostre ryzyko zawodowe

Zatrucia ostre w warunkach warsztatowych należą raczej do rzadkości i mogą się zdarzyć np. przy zastosowaniu nowych, mało znanych substancji, w przypadku awarii urządzeń bądź na skutek wyraźnego przekroczenia elementarnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. W przypadkach takich duża dawka trucizny może być nawet przyczyną zatrucia śmiertelnego.

2.5. Zatrucia przewlekłe

Częściej natomiast w warunkach warsztatowych zdarzają się zatrucia przewlekłe. Są one wynikiem stopniowego odkładania się trucizny w ustroju ( kumulacja), która w małych dawkach jednorazowych nie wykazuje działania trującego. Zatrucia przewlekłe są zazwyczaj swoiste, związane z rodzajem trucizny, jej stężeniem oraz warunkami, w jakich powstały.

 

Zagrożenia fizyczne 

Zagrożenia fizyczne stanowią grupę najczęśćiej spotykanych zagrożeń a zarazem grupę z najliczniejszą chyba ilością zagrożeń w środowisku pracy. Do najczęsciej spotykanych zagrożeń fizycznych zaliczyć należy:

  • hałas ustalony i nie ustalony, hałas infradźwiękowy, hałas ultradźwiękowy,
  • drgania mechaniczne (wibracja ogólna i oddziałująca na organizm człowieka przez kończyny górne),
  • mikroklimat zimny i gorący,
  • promieniowanie optyczne (widzialne, podczerwone i ultrafioletowe),
  • promieniowanie jonizujące,
  • promieniowanie laserowe,
  • pole i promieniowanie elektromagnetyczne (niskiej i wysokiej częstotliwości),
  • prąd elektryczny i pole elektrostatyczne,
  • aerozole – pyły przemysłowe,
  • obniżone i podwyższone ciśnienie.
  • ruchome części maszyn

 

Zagrożenia psychospołeczne

Zagrożenia psychospołeczne (stresory) stanowią potencjalne źródło stresu, a stres (utrzymujący się w czasie) zazwyczaj prowadzi do szkody (uszczerbku).  Szkoda, jako skutek działania zagrożeń może mieć charakter fizyczny, psychiczny i społeczny. Można więc powiedzieć, że skutki narażenia na psychospołeczne zagrożenia zawodowe należy rozpatrywać na trzech poziomach, na których zazwyczaj ujawnia się działanie stresu: fizjologicznym, psychologicznym i  behawioralnym (w zachowaniu).Najczęściej spotykanymi zagrożeniami psychospołecznymi w środowisku pracy są:

  • nowe formy zatrudnienia i brak bezpieczeństwa pracy;
  • starzenie się społeczeństwa;
  • intensyfikacja pracy;
  • wysokie wymagania emocjonalne pracy;
  • brak równowagi pomiędzy pracą zawodową a życiem prywatnym.

 

Wraz ze zmieniającą się  gospodarką, zmianami społecznymi i ciągłymi wyzwaniami wymuszającymi konkurencyjność przedsiębiorstw oraz  redukcję kosztów pracodawcy wprowadzają  nowe formy zatrudnienia, takie jak kontrakty, samozatrudnienie, prace zlecone, czasowe zastępstwa. Wzrost stresu nowych form zatrudnienia wynika z faktu, że przyczyniają się one do rozluźnienia więzi pomiędzy pracownikami a pracodawcami. Brak stabilności zatrudnienia obniża poziom bezpieczeństwa socjalnego i często  wymusza na pracownikach szczególną podległość wobec pracodawcy np. ciągła gotowość, pozostawanie po godzinach, licząc iż dzięki temu  zostaną pozytwnie postrzegani przez pracodawcę, co skutkować będzie np. podpisaniem umowy o pracę na czas nieokreślony  a tym samym wprowadzi stabilizację w ich życiu.

ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe ryzyko zawodowe